Стимулирование научной работы в высшей школе тема диссертации по экономике, полный текст автореферата

Автореферат диссертации по теме "Стимулирование научной работы в высшей школе"

ЕШРУСКІ ДЗЯРЖАУШ УШБЕРС1ТЭГ ' '

' На правах рукапісу

РУВАПШЫ Уладзімір Станіслававіч

СТЫМУЛЯВАНБЕ НАВУКОВАЙ ПРАДЫ

У ВШЗШІАЙ ШКОЛЕ .

Спецыяльнасць 08.00.01 — політичная зканомія

і Ау.тарэферат

дысертады} на атрыманне вучонай ступені кандидата зканамічннх навук

Шнек 1992

Праца выканана па кафедры эканам!чнай тэоръЦ у Беларуск1М дзяржауным ун1верс1тэце.

Навуковы к{раунгк:

доктар эканеаНчных навук, прасбесар Даввдзенка Л .М.

Афхцыйныя апаненты: доктар эканам!чных навук, прафесар Кулажанка У.А. кандидат эканам!чных навук, дацэнт Варвб"ева А.М.

Вядучая яргян!аяття; М1нск1 радыетэхнгчны институт

Абарона адбудзецца " /$*" Т ■?-/?&/?1992 года У /У тяпя!н на паседканн! спецшшзаванага савета К 056.03.10 у БеларускШ дзяржауным унгверсхтэце (220080, Шнек, праспект Ф.Скарыны, 4, Белдзяржун1вереIтэт, галоу-ны корпус, п. 206).

■ 3 дысертапыяй ыожна азнаёмЛща у (ЯсШятэцы Белару-скага дзяржаунага ушверс!тэта.

Аутарэферат разаслан

1992 года.

Вучоны сакратар спедыял!заванага савета . кандидат эканаШчных навук дацэнт

Дрозд 1.1 .М.

АГУЛЬНАЯ ХАРАКТАРЫСТЫКА ПРАЦЫ

Актуальнасць тэгли. Радикальная зканамічная рэфоргла, ажыццяу-ляемая у краг не, закранае усе галінн народнай гасйадаркі. Пера-утварзнні, што адбываюцца у гэтым напраїлку у сферы навукова-да-следчицкіх і вопіетна-канструктарскіх работ (ВДВКР), непасрэдна упливаюць на эканаШчныя умовы працы навуковых работнікау вышэй--шай школы. Эфектыунасць їх дзейнасці ? многім вызначаецца узроу-нєм падбору і расстаноукі кадрау, матэрыяльнага і маральнага сты-мулявання людзей, што, у сваю чаргу, .істотна залехшцъ ад ступені рашэння праблемы ацзнкі працы работнікау-вшсанауцау іх адпавед-насці заіімаеглай пасады і выяулення фактычнага інднвідуальнага уклада кожнага у дасягнутыя агульныя вннікі.

Забеспячэнне выпуску канкурэнтаздольнай прадукцні з неабход-ньімі опалсьтецкімі вартасцямі уяуляе сабой палітнчную, тзхнічную, зканаглічную і сацняльную праблемы. Узровень якасці прадукцні у значнай меры вызначаецца зканамічньм пагзнцыялам країни, тзмпамі развіїщя народнай гаспадчркі, узроунем зшцця людзей.

Сярод мноства йактарау, ад якіх залежыпь узровень якасці прадукцні, вялікую роли іграюць вьшярзнні. Яны з’яуляюцца той ба-зай, на аснове якой будуецца уся сістзма кіравання якасцю на усіх этапах распрацоукі, внтворчаспі і зксплуатацні вырабау. Менавіта на этапе ВДВКР вшлярзнні у значнай ступені устанауліваюць такія параметры вырабау, як прадукцыйнасць, магутнасць, маса, надзей-насць, безадказнасць і другія. Таму на этапе НДВКР ставіцца пы-танне: "Як звязаць аплату працы работнікау з яе канчагковші вині калі?" Аплата працы — найбольш чутка успрьвлальная частка гас-падарчага механізма.

Аб актуальнасці гэтай праблемы■сведчыць хаця б такі факт, што стымуляванне па внніках дзейнасці зацікаулівае работніка у паскарзнні працэсу працы, пошуку і актнуным пршляненні прагрзсіу-аьос приёмау і ілетадау, ращіяналізацні тзхналогій навуковай і ін-лоїнернаії дзейнасці. .

Асаблівц інтарзс у гэтым сэнсе у яуляе праві льнае і навуко-ва абгрунтаванае прымяненне матэрыяльных і маральных стымулау пры ацэнцы якасці працы навуковых работнікау вышэйшай школы. Справа тут не толькі у важнай ролі гэтай катзгорні працуючых ва умовах ператоду да ршіачншс адносін. Ьленна у гэтай сферы сабра-

лі ся найболъш вострыя праблемы у голі не анлаты ирацы, атзеташіі і конкурснага замяшчзння на вакантнші пасадц навуковнх рабстві-кау. Тут жа набыты і пзуны вопыт іх вырашэння. Таму выкарпстан-не дзейсных сістзм ацзнкі якасці праци нав.уновых работнікау БІГ/ можна разглядаць як палігон, на якій вцдрабоуваюица рашонні, призначання у будучим і для інших оіуер народная гаспадаркі.

•Як вядома, заработан навуковага работніка.вшізйшай ніколи, складваецца з пастаяннай і пераменнай частак. Пастаянная частка ішшнерна-тзхнічнага або навукова-педагагічнага работніка уяуляе сабой службовы аклад, устаноулены у адпаведнасиі з дзе-ючай схемай. Пераменная частка уключае у сябе другія відн виплат, важнейшим! з якіх лічацца прзміі за распрацоуку і укара-ненне новай тзхнікі, за выкананне заданняу, прадугледжаных ила-намі ВДВКР, надбаукі да службових акладау і г.д. Пастаянная частка паказвае.затратную састауляючую ацзнкі якасці працы наву-ковых работнікау, а пераменная частка — вьшіковую састауляючую.

Непадрыхгаваны да выканання працоуных абавязкау работнік наносіць істотнії зканамічни урон нізкай асабістай працааддачаіі, незаслужаным заработкам, адмоуным уплывам на дзейнасць інших. Становішча ускладняецца тим, што сярод такіх супрацоунікау ня-рэдка ёсць прафесійна непрыгодныя да вядзення навукова-педага-гічнай работы. Спробы навучыпь, пршусіць іх працаваць леьчі, якасней даюць слаба адчувальны вьшік. Не менш шкодна такса;,''к недаацэнка здольнасцей, ведау, вопыту работніка.

. Сур’ёзныя недагопы ёсць у галіне ацзнкі і узнагародкання за якасць індивідуальнай працы навукова-педагагічньгх работнікау вышэйшай школы. Службовыя аклады, надбаукі да іх і дзеючыя лрзміяльння сістзмн у большасці выпадка? не узгадняюцца з по-ноуннмі практнчннмі вннікамі. Агульнавядома, што не узровень заработку і пасада апраудвае працоуную актьіунасць людзей і за-даволенасць узнагароджаннем, а дакладнасць іх ранжиру па укладу У агульныя вьшікі. '

Ураунілаука, несправядлівасць расхалоджває добрых работнікау і дззарганізоувае дрэнных. Першыя або звальндацца, або сама стоііна аднауляюць справядлівн адносна другіх баланс паміж аса-бістш укладам і узнагароджаннем шляхам зніжошш сваеі; ирапоад-дачы. Вьінікі адкрытага пратзсту (звальненне з работы) часаг.і і.'сміі адчувальны пасіунага спосабу барацьбы з несправядлівасшя, г.алі

ушчэмлены работнік робіць толькі мінімум, які абсалгатна неаб-ходны, каб не быць звольненыгл. Ён не праяуляе ініциятиви і ак-тцунасці у справах, што крайнє негатнуна адбіваециа на якасці прады навуковага калектыву — яе зфектиунасці у цэлнм.

Ацэнка якасці працы і яе аплата навукова-педагагічннх, ін-жннерна-тзхнічннх работнікау вышэйшай школы у роунай ступені закранае самыя жывыя інтарзс'н людзей ! у іншнх сферах вытвор-часці. Таму важна, каб дзеючая ацэначная сістзма не набивала самагоднага характеру, а разглядалася у якасці неабходнага інструменту справядлівай аллаты у вышэйшай школе — працэс динамічна і шматграніш. У распрацоуку розных аспектау разглядаемай тзш унеслі дзейсны уклад аутаріі многіх навуковых публікацій у краї не: СІЛ .Алёшин, АЛ.Вараб’ёва, ГЛДаброу, Ф.АЛронау,

І'.А «Крагах і на, АД.Казанцау, Е.В.Калінкін, Г.А.Лахцін, З.А.Луто-хіна, іїі.Г.Муталімау, В .А .Пакроускі, К.Ф.Пузыня, З.І*Ц0к і і ншня вучония і спеціаліста. У іх даследаваннях аналізуюцца многія бакі визначання значнаоц" працоунага укладу специялістау у розных сектарах навукі, формы арганійгцнг працэсу ацзнкі і стыму-лявання.

Разам з тил цэлы рад пытанняу тэарэтычнага і практьгчнага характеру яшчэ не знайшлі свайго рашэння. У прьватнасці, неда-статкова распрацавани праблеш уздзеяння зканамічннх метадау кіравання на павышэнне якасці працы навуковых работнікау вышэйшай школи, зфектнунасці навукі ВНУ. Стаіць праблема — внявіць найбольш дзейсніїя форми і метада арганізациі матэрыяльнага і маральнага заахвочвання на аснове грамадскай ацзнкі працоунага укладу работнікау. .

Да гэтага часу недастаткова поуна раскрыты.специфічнім са-цняльна-зканамічния рисы працы і працоунага укладу специялістау выщэйшай школы на сучасним этапе развіцця зканомікі.

ІЛала даследаваны крнтзрні аптшлізацні якасці працы навуко-ва-педагагічнік і інжинерна-тзхнічних работнікау вышэйшай школи. Маецца рад сур’ёзних недахопау ва умовах аплати працы навуковых работнікау, не поунасцю ліквідавана "ураунілаука", не за-бяспечана аператцрная і гібкая залежнасць велічині слу?.бовага акладу ад якасці працы. Парадак устанаулення і выплаты надбавак да службових акладау таксама не забяспечвае гібкай залежнасці яе велічині ад винікау працы даследчнкау. Не працярпела істот-

ных змяненнду дрзміяльная сістзма у навукова-даследчьпс частках (ВДЮ і навукова-даследчых сектарах (ВДО). ІІрзміі па-ранейшаму не носяць адраснага характеру. Мае месца загайная практика виплати прзмій работнікам прапарцыянальна велічині їх акледау.

Усё тэта разам узятае виклікае пільную неабходнасць распрацоу-кі тзарэтычных і практичних пытанняу, звязаннх з сістзмай ацзнкі і стымулявання якасці праци навуковых работнікау вышэйшай школы, што визначила выбар тэмы днсертацні, яе актуальнасць, мзту, задачи і асноуныя кірункі даследавання.

Мэта дысертапыйнага даследавання заключаецца у ш, каб на аснове аналізу і абагульнення набитага вопыту, вывучэння адпа-веднай літератури метадалагічна абгрунтевець прымяненне матэры-яльных і маральных стымуяау при ацэнцы якасці працы навуковых работнікау вышэйшай школы, а таксама распрацаваць практычныя меры і рэкамендаць.,. па узмацненню уплыву гэтых стшулау на кан-чатковы вині к іх працы.

Дасягненне мэты дысертацыйнай працы абумовіла неабходнасць вырашэння наступних задач:

' - вызначэнне месца і ролі паняцця якасць працы навуковых

работяікцу вышэйшай школы у сістзме зкаяамічннх адносін, споса-бау і матывацый іх 9тымулявання;

- деследаваць специфіку умоу навукова-даследчыцкай працп

у ВНУ і прааналізаваць розныя існуючня сістзмн ацзнкі яе я^шсііі;

- выяуленне у рабоце спецнялістау специфічних едзнак, яг:ія поуна характеризуют-, і вызначаюць змест і. меру іх працоунага укледу,

- на аснове аптимізацні прыёмау ацзнкі якасці працы навуко-

вых работнікау стварыць методику визиачзння комплекснага’паказ-чика іх творчай актнунасці; .

- устанеуленне парадку рзалізацні рззультатау ацзнкі работ-

ні.кау у геліне аплати інднвідуальнай працы і рашзння кадравгос пытанняу. ‘ '

Метадалагічнай і тэарзтычнай асновай работы з’яуляецца їла— тзрнялістычная дыялектыка. Метады сістэмнага аналізу, квалімет-рні і экспертнай ацзнкі задаюць канцзптуальную аснову лрыыянен-ня матэрыяльных і маральных стиг.іулау працы навукоЕЫХ работнікау вышэйшай школы.

У дисертацьіі аутар таксама выкарыстоувае прали айчшших і

зарубежных вучоных: па праблемах вывучэння зканамічнай тзорні і новуказнауства, якія прысвечаны вызначзнню важкасці працоунага укладу спецнялістау у розных сектарах навукі, формах арганізадні працэсу ацзнкі і стымулявання. -

1нфармацыйнай базай працы з’яуляюцца сучасная манаграфіч- '

ная література, рашзнні дзяржауных органау Рзспублікі Беларусь, матэрыялы ВНУ і даныя статыстычных зборнікау Беларусі. '

Навуковая навізна прады прадстауленашэрагам палажэнняу па раскрыццю зканамічнага зместу матэрыяльных і маральных стшулау, як і я аказващь істотнії уплыу на якасць працы навуковых работнікау вышзйшай школы. ■ .

. I. Тэарэтычна абгрунтаваны і распрацаваны новы падыход да ацзнкі і стымулявання найбольш высокіх вннікау працы праз выка-

рыстанне паняцця "якасць працы навуковага работніка" з улікам ’

трох момантау навукова-даследчыцкай дзейнасці (рабочая сіла, предметы працы, срсдкі працы) у ВБУ. .

2. На базе даследаг:' пня новых тзндзнцый визначання якасці працы навуковых работнікау фармуліруецца вывад, што неабходна ствараць і пастаянна якасна паляпшаць найбольш динамічную і гіб— кую сістзму аб’ектыунай ацзнкі матэрыяльнага і маральнага стымулявання яе у галіне даследаванняу і распрацовак, якая ахоплівае ' увесь цыкл інавацнйнага працзсу.

3. Выяулена специфіка умоу навукова-даследчыцкай работы у

ВНУ на аснове комплекснай характарнстикі паказчыкау і крытзрыяу ацзнкі якасці працы навуковых работнікау. . '

4. На аснове крытычнага аналізу дзеючай сістзми ацзнкі якасці навуковай працы,. дьіферзнцняцьіі матэрыяльных стымулау метада-лагічна абгрунтаваны і прапанаваны эканоМка-матэматычны метад ацзнкі комплекснага паказчыка якасці працы навуковага работніка.

5. Прапанаваны рашзнні па пабудове і выкарыстанню сістзмн ацзнкі якасці працы навуковых работнікау вышзйшай школы, у асно-ву якой паклздзены паказчнкі, якія характарызуюць навуковы вы-нік, камерцыйны вннік, вучзбна-педагагічнн вннік, ступень сама-стойнасці выканання НИР. Прытым для інтзгрнравання ацзнкі якасці працы навуковых работнікау выкарыстоуваецца матзматычны апарат (сістзмна-кваліметрнчни метад) і ЭВМ.

6. Абгрунтаваны і рзалізаванн у методыцы інтзгральнн комплексны паказчык якасці працы навуковага работніка мае рад дадат-

ных адыетных асаблівасцей:

. - універсальнасць, абгрунтаваная на дыялектычнай сувязі

якасці працы і развіцця асобы, якая дазваляе выкарыстоувацъ паказчык для ацзнкі якасці працы работніка як у штах аплаты індивідуальна^ дзейнасці, так і для вырашэння кадравых пытан-няу, што істотна адрознівае рашэнне абедзвіах задач і павышае аб'ектыунасць ацзнкі ;

- змястоуная канкрэтнасць і яснасць паказчыка, усебаковы ахоп хы аб’екта ацзнкі, чим у значнай ступені вызначаецца да-кладнасць экспертнай ацзнкі.

7. Распрацаваны і прапанаваны формулы разліку і размерка-вання фонду ыатэрыялънага заахвочвання на аснове ацэнак, атры-маных па новай методыцы. Формула дазваляе, не парушаючы ранжиру работнікау ацэнкай іх якасці працы,- аб’ектыуна рэгуляваць . выплаты прзмій і і.-ідбавак, ускосна уплываць на велічишо службо-вага акладу і правядзенне па адміністрацийнай iepapxii.

■ 8. Распрацавана карта-пашпарт збору першаснай інфармацні ad карьюяасці навуковага рэзультату, якая дае магчымасць атры-ыаць экспертныя шматкрытэрыяльныя ацзнкі якасці працы навуковага работніка з далейшай трансфармацыяй іх у комплексны паказчык якасці. ,

9. Распрацавана палажэнне аб парадку фарміравання спісау рззерву на вылучэнне і падбор кандидата на вакансію конкурс-нш спосабам з улікам комплекснага паказчыка якасці працы ш-вуковага работніка, а таксаыа крытэрыі палалоння аб визначанні надбавак да заработнай платы.

Практичная значнасць выкананай працы заключаецца у тыы, што праведзенае даследаванне даведзена да канкрэтных рэкаменДацый. Навуковыя вьінікі даследавання могуць быць выкарыстаны для Удас-каналення работы ВНУ па павышэнню зфектиунасці іЩЕЖР і паляп-шэнюз падрнхтоукі спецнялістау з вышзйшай адукацыяй, при правя-дзенні экслертыментау па ацэнцы якасці навуковай працы і матэры-яльнаыу стимуляванню навуковых работнікау.

Рэкамендуеыая методика ацзнкі якасці да&волі.ць знізіць іма-вернасць узнікнення канфліктннх сітуацьй, стварниь дзелавую ат-мйсферу, якая не адцягвае работнікау ад іх асноунай дзейнасці, пависіць аператыунасць падвядзення вннікау. Акрамя таго, садзеіі-яічае павышэнню творчай акгцрнасці навуковых кадрау шляхам за-

беспячэння супастаунасці і своечасовага інфармавання выканауцау НДР аб їх дасягненнлх і недахопах у рабоце.

' Ііалажзнні дьісертадні, фактичнії матзрыял внкарнстаны пры распрапсуцы палажзшш аб- аглядзе і конкурсе вннаходнікау і ра-цияналізатарау Белдзлрнуніверсітзта, у практичней рабоце аддзе-ла організациі НДР навукова-даследчай часткі БДУ. інституце прикладных фізхчньїх драблегл при БДУ. -

Апоа башня прайм. яе аб’ём. Асноуння вшадн і прапанови дн-сертацні выкладзены у чатырох друкаваных працях, а таксама у дакладзе на Усесаюзнай навукова-метадичнан канферзнциі "Сувязь універсітзтау•з вытворчасщо і праблемы мэтавац падрихтоукі спе-днялістау" (г. Томск, кастрячнік, 1987 г.). ’

Структура лнсертапні. ІІраца складаедца з уводзін, дзвюх глау, ьаключэння, спіса выкарыстанай літератури, дадатка. ’

' У першим раздзеле "Специфіка працы навуковых работнікау вы-шэйшай школы" даслед»впаа метады натнвацы! творчай працы у БНУ.

У другім раздзеле "/лтнШзацыя сістзмн ацзнкі якасці працы навуковых работнікау вышзйшай школы" абгрунтоуваецца методика ацзнкі комплексная паказчыка якасці працы навуковых работнікау, якая уключае прапанавания аутарам меры па ліквідациі недахопау, выяулених при аналізе існуючага вопыту. Устанауліваецца парадак рзалізадні рэзультатау ацзнкі у галіне аплати івдивідуальнай прады і рашэння кадравых пытанняу. ■

У закліочзнні викладаюдда асноупыя тэарэтычныя і практичный вывады, які я зробленії аутараїл у внніку даследавання.

АСЫОУШ ШЕСТ ДИСЕРТАЦІЯ

І. Специфіка працы навуковых работнікау вьгшзйшаіі школы.

У БНУ Рэе пу 6 л і к і Беларусь скащэнтраваны дастаткова високі навуковы патэшщял, які вядзе даследаванні па шырокаму кругу нав.укова~тзхнітших, грамадска-зканамічних і гуманітарних -прзблем, э'Тектиуна укаравяе закончашія навуковня распрацоукі у глногіх галінах народнаіі гаспадаркі, патентує і рзалізуе свае распрацоукі на сусветныгл рынку. Аднак па питаннях укаранення навукова-тзхнічнага прагрзсу трзба лічидь, гато навуковы патзн-цпял ВІІУ викаристоуваеица яшчз недастаткова зфектцуна, має значнім разервн, які я їлаглі б забяспечыць эфектыунае вырашэнне на-родпш'псщдпрчігс ираолеіл.

ШляХ1 ажыццяулення гэтай задачи разнастайныя. Адньш з 1-х абгрунтавана лхчыцда актывхзадыя дзейнасд! \ павышэнне эфектыу-насц1 прады спещшл}сгау навукова-даследчага сектара вышэйиай школы. Такая актыв13ацыя мояса быць дасягнута, акрамя усяго хн-шага, на аснове далейшага развхцця сгстзмы аплаты прады навуковых рабсшИкау вышэйиай школы 1 яе стымулявання.

Прымяняемая у цядерашШ час у большасд1 вышэйшых навуковых устаноу пагадз1нна-прэы{яльная акладная схстэма аплаты прады не адказвае патрабаванню увязкх вел{чын1 заработку супрадоушка з канчатковымх вынхкам1 прады. Больш таго, патрабуюць удасканален-ня практична усе бак1 арган1зады1 адэнкх I матэрыяльнага стыыу-лявання навуковых работн1кау вышэйшай школы: парадак вызначэння абгрунтаванага узроуню слукбовых акладау, парадак устанаулення абгрунтаванага узроуню надбавак да службовых акладау I, нарэшие, парадак устанаулекня абгрунтаванага узроуню матэрыяльнага стымулявання спецыял1стау у адпаведнасц1 з вшШ<амх 1х бягучай работы. У прыватнасд!, аутарам даецца глыбокх аналгз умоу прады навуковых работнхкау вышэйшай школы. -

' ’ Сапрауды, як 1 любая прада, прада у сферы навукова-даслед-чай дзейнасц1, у прыватнасцх, прадугледавае наяунасдь ус1х простых момантау: рабочей схлы, сродкау, прадметау прады нарэшде, .самой прады, накхраванай на стварзнне новай тэхнШ. Рабочей сг-лай з'яуляюдца навукова-педагагхчныя I навукова-тэхдгчнкя кадри. Да сродкау прады у сферы навукова-даследчай дзейяаедх адносядда галоуным чынам экспериментальнае I арган1задыйна-тэхнхчнае аб-сталяванне, а таксама розныя збудаванШ х г.д. I у той ка час сюда належыць адпаведная частка грамадскага 1нтэлекту, г.зн. веды, набытыя чалаведтвам. ’

Предметам прады тут з’яуляецца Iнфармадня аб. прагрэс1уиас-Ц1 прыгляняемай тэхнШ, аб апошнхх дасягнейнях у гэтай галгне у. крахне I за мяжой, аб вышках тэарэтычных даследаванняу, ЯК1Я можна вшсарыстадь пры распрадоуды новых тэхнхчных, тэхналагхч-ных I арганхзадыйных рашэнняу, .

Сама к прада распрадоушчыкау новых тэхнхчных, рашэнняу х по вай тэхн1К1, або 1накш работнхкау, што удзелыПчаюдь у прикладных навуковых даследаваннях х вопытна-канструктарскхх распрацоу ках, як I яе прадукт, у навуды зуехм не тыя, як .у ыатэрнядьнай вытворчасд1. Непасрэдны прадукт навукова-даследчай дзелнаедх вс

иатэрыяльны, мае інфармацыйнуго природу Сновыя веды, метады, тэх-нічныя рашзнні). Значыць, як і вытворчасць, навукова-даследчыц-кая дзеіінасць вышэйшай школы характарызуецца некаторым! агуль-нимі рисамі. Яны ыаюць у принципе аднолькавыя кампаненты, бо у канчатковым внніку уяуляюць сабой працэс уздзеяння чалавека на ' прадметы і пристасаванні, якія служаць задавальненнга тих або інших яго патрэбнасцей. Зыходзячы з гэтага, навукова-даследчыц-кая дзейнасць прадугледзквае узаемадзеянне трох асноуных моман-тау: рабочай сіли чалавека (навуковыя кадры), прадаетау працы (навуковая інфармацня) і сродкау працы (эксперыментальнае і тзх-нічнае абсталяванне, збудаванні, чалавечы інтзлект).

. Узаемадзеянне гэтых момантау дапускае стварэнне спажывец-кай вартасці вннікау працы навуковых работнікау. Вннікі наву-ксвай працы ыагаць спазшвецкую вартасць не толькі для заказчика навуковя-даследчыцкай работа (НДР). Наваг у тш випадку, калі вннікі працы выконвагаць умовы тэхнгчнага задания, задавальня-юць заказчика, яны адначгсова маюць каштоунасць для усяго гра-мадства, таму што у час правядзення гэтага даследавання павы-сіуся навуковы патэнцылл выканауцау, палепшылася матэрыяльная база ВНУ, якая праводзіла работу, і г.д. Навука на дадзеным . участку атрыыала імпульс да развіцця, што мае значэнне для гра-мадства. Акрамя гэтага, у виніках навуковай працы практична заусёды змяшчаециа некатори якасны навуковы зачин, які будзе реалізаваны у будучим.

Зыходзячы са сказанага, спазшвецкая вартасць виніку працы навуковых калектывау (работніка) мае дваісти характар: яна скла-даецца са спажывецкай вартасці внніку для заказчика і са спажы-вепкаіі іартасці внніку для усяго грамадства.

Комплексны паказчык вннікау працы навуковых работнікау (якасці працы) з’яуляецца мерай спакывецкай вартасці, які паві-нен адпавядаць гэтай структуры. .

Што тычыцца прадукта навуковай внтворчасці, то ён характарызуецца цэлым шэрагам адзнак, якія дазваляюць адрозніваць яго ад прадуктау матэрыяльнай внтворчасці. Галорныя з іх наступная: няпэунасць, імавернн характар втримання жадаемага виніку і г.д. Гэта якасць азначае адсутнасць прамой сувязі памік затратамі рэсурсау і результатамі. Аднолькавыя затрати могуць прнводзїць дз вннікау, якія рэзка адрозніваюцца.

У дадзенай дисертацні разгледканн питанні, звязания з р.іі-значэннем якасці працы у сістзме зканаглічньк адіюсін. Лутор падкрзслівае, што якасць працы — сукупнасцъ уласцівасіїєй чала-вечай мзтазгоднаи дзейнасці, якая вияуляєцца у працы, виражаоц-ца у випіках працы, а таксама абумоулівае ступень адрознення витворчых (навукова-тзхнічннх) рэзультатау при аднолькавай коль-касці- працы у роуных аб’ектиуних умовах. .

Істотную ролю при гэтым і грае викаристанне на якасна новіш узроуні принципу ацзнкі па заслугах. Размова ідзе аб стваронні якасна нових сувязей паміж магчнмасцю задавальнення сваіх патрзб-касцей і творчасцю, прадукцийнасцю і канчатковш випікам, досягнутим асобим індивідуумам або працоуним калектьшам. Новая якасиь ацзнкі па заслугах азначае больш високую ступень адзінства ма-тэрыяльнага і маральнага стимулявання, • звязанага з нарастаючьш пачуццём унутранага задавальнення, радасці творчай працы. ІЛаец-ца на увазе як каральная і матэрияльная ацэнка, так і унутраная задаволекасць винікам індивідуальнай або калектиунай праци у працэсе актыунага і ініцшзтиунага стварэння павукових каштоунас-цей, втримання нових ведау і інших даброт.

Праца як аб’ект стымулявання дапускае пэунуго меру яе коль-каснага і якаснага рэзультату, дасягненне якога, у сваю чаргу, патрабуе ад суб'ектиунага фактару рабочага працзсу адпаведних прафесійна-кваліфікацийних ведау, творчай акткунасці, г.зн. уся-го таго, што характарызавала б яго адносінн да праци. Яна яакі-равана на активізацьпо творчай дзейнасці работніка, які з’яуллец-ца у якасці суб’єкта стимулявання.

У дасертациі асобая роля адводзіцца сістзме кіравання якас-цю праци праз зканамічння мераприемствы, у приватнасці, г.!аторн-яльныя і маральныя стимулы, як форми упливу на зканамічння інта-рэси калектыву або асобных працоуних з мэтай стварэння у іх зп-цікаулєнасці у дасягненні мзт, пастаулених грамадствам. Зкана-мічния стимули выступаюць як знешнія у адносінах да дадзенага суб’єкта фактари, якія активізуюць яго ыатэрыяльнуп зацікаулс-насць і виклікаюць пабуджэнне да дзеяння. .

Гаспадарчая практика, якая склалася, сведчыць аб тип, кто матэрияльнае стимуляванне распрацоушчикау новая тзхнікі а^ыццп?-ляецца'праз сістзму заработнай платы, уключаючи у оябо аклад, надбаукі і прзміі.

Службовії аклод — адносна пастаянная частка заработнай платк, он повінен адлюстроуваць аактары, што иаяидь пастаяннн характар дзеяння (умови прымянення працы, сродкі вьітворчасці, кваліфікацію). ■ .

Иавьгшанае пачуццё адказнасці распрацоушчіша галоуншл чинам вняуляешла у такіх рэзулматах працы, як тзрмінн і якасць < '[.актари пераменнага характеру дзеяння) виканання заденняу, што павінна улічвацца пераменнай часткай заработай платы — прзіміяй, надбаукай, даходау ад продажу ліцензій і г.д.

їїрзміраванне работнікау навукова-даследчых падраздзялен-ияу вшзіішаіі ыколы трэба фарміраваць з улікаїл наступних асаб-лівасцей: . •

- устанаулення строгай зацікауленасці паміл рззультатамі работы падраздзялешш і узроунем яго матэрыяльнага заахвочван-ня (па аснове расі^ацоукі адпаведнай сістзш ацэначных паказ-чыкау);

- устанаулення чоткай колькаснай залекнасці паміп памерам сродкау йонду матэрыяльнага заахвочвання (5МЗ) навукова-даслед-чай часткі (.НДЧ; або навукова-даследчага сектара (НДС) і памє-рагл сродкау й.13 падраздзяленняу з улікаїл таго, што ЇМЗ НДЧ (ВДС) ііарміруецца за лік падраздзяленняу;

- размерісаванне сродкау прзгліравання павінна биць праміг.1, без усялякіх адлічоннду і пераразілеркаванняу паглін падраздзя-ленняілі;

- механізм матэрняльнага заахвочвання павінен дакладнп 'ї/упкпьшн і раваць.

При вшсананні навуковых даследаванняу аб’ектам стшлуляван-ня станов іциа не толькі якасць рэзультатау, але і якасць саїлой працн; адпаведна узнікае неабходнасиь не толькі ацэньваць якасць результатну, але і якасць працы.

У 'ічлсіх умовах для ацзнкі якасці працы навуковага работні-ка неабходна знайсці такі інтзгральнн паказчіш, які адлгїстроу-вау бы імкненне работніка вкконваць сваю справу у адпаведнасці з устаноулешллі патрабаваннягіі. Гэты паказчик залегащь ад шзра-гу 'актаипу рабочага працэсу: арганізацшіннх, зканамічних, псі-хгі'І'і пічних, технічних, сацыяльных і ініл.

Таму сістзма дзеііснай маральнай і маторияльнай зацікаулє-н-'іспі изунігс особ, калектывау і цэлых грагладскіх падсістзм па-

війна ахопліваць не толькі распрацоуку якасннх шт, іх сістзм-ную увязку, але і своечасовую і зфектнуную рзалізадню гзтіїх мэт. Усё тэта варта лічшь аднш«і з найбольш вданих крытэрыяу якасці вытворчых і другіх грамадскіх адносін, перш за усё їх адлюстраванне у сістзме прававнх норм, правіл гаспадарчай дзей-насці, а таксама этичных і маральных норм і асабліва у сістзме сацняльнага, маральнага і матэрыяльнага стымулявання.

Аднак існуючая сістзиа кіравання навукай вкшзйшай школи не заусёды дазваляе У поунай мери выкарыстадь магчнмасці ВНУ у га-ліне навукова-тзхнічнага прагрэсу. У приватнасці, недаскана-ласць арганізацнйньк форм істотна тармозіць, а у шзрагу выпад-кау виключає атрыгланне практичнага эфекту ад навуковых распра-цовак. Зыходзячы з даследавання асноуных паланзнняу станов і гича. і развіцця навукі у вышэйшай школе у перыяд пераходу да рынач-ных адносін, трэба разглядаць сектар гэтай навукі як буйнн на-вукова-тзхнічнн комплекс, структурнеє звяно галінн народнай гаспадаркі "Навука і навуковае абслугоуванне", у складзе якой ён функдиянірує як роуны і адказны партнёр на аснове супрацоу-ніцтва з академічнимі і галі новимі сектарамі навукі.

Вшзйшая навучальная установа выконвае дзве функцьіі, што узаемна звязанн і цесна пераплятаюдца паміж сабой. Так, разам з падрыхтоукай кваліфікаваньк специялістау для усіх галін народнай гаспадаркі ВНУ вядуць вялікую навукова-даследчую работу . Цэнтральнае месца у навуцн вышэйшай школы займає выкладчык-даследчык, аутар навізни, педагог і вихавальнік студэнтау, які павінен медь усё.неабходнае для актыунай творчай прады, для пошуку і ріізнкі у ходзе рашэння навуковых задач. Праводзімня у ВНУ навуковыя даследаванні не толькі даюць ыагчыгласдь выкладчы-кам актыуна удзельнічаць у рашзнні актуальных задач для народнай гаспадаркі праблем, але і з’яуляюцда важным сродкам паляп-шэння падрнхтоукі специялістау, садзеґшічаюць пастаяннаму Удас-каналенню ужо існуючих навуковых кадрау. •

Падагульняючы сказанае, падкрзсліваем, што больш поуная і дакладная ацэнка укладу навуковых работаікау патрабуе уліку їх вішікау працы, іх якасных характеристик. Паказчнкі вннікау пра-цы, якій маюць прынцыповае значэнне для распрацоушчыкау (наву-ковы рэзультат, камерцыйны рззультат, скарачэнне тзрмінау выка-нання НДР, тзхніка-зканамічння паказчнкі і г .д.), могуць быдь

выкарыстаны для аналізу навукова-даследчай дзейнасці распрацоу-шчыкау ВДВКР і ацзнкі іх якасці працы. Магчшасць такой ацзнкі мае значэнне для пабудови адпаведнай сістзми матэрыяльнага стн-мулявання, прычым ацэнку рэзультатау даследавання, нал&уна, не-абходна ставіць у залезшасць ад таго, якім выглядзе атрымани гэтыя результати і які попыти на прадукт навукова-даследчай дзейнасці . 1 .

2. Аптшізацня сістзшд ацзнкі якасці працн навуковых работнікау вышэйшай школы.

Аналіз існуючих сістзм ацзнкі якасці праци навуковых работнікау сведчиць аб складанасці гзтай праблемы. У значнай мари яе можна растлумачыць наяунасцю на сенняшні дзень вялікай колькас-ці тэарэтичных прац і канкрзтных методик па ацэнцы узроуню якасці прашсловай прс;укциі і практична адсутнасцю іх' у вишзйшай школе. Аутарам дадзенага даследавання зроблена спроба зкстрапа-ліраваць ацэнку узроуню якасці прашсловай прадукциі, акадзміч-них ІіДВІСР на ацэнку якасці працы навуковых работнікау вышэйшай школи.

Пры ацэнцы якасці працы навуковых, навукова-педагагічних і інжинерна-тзхнічнюс кадрау ваана вызначыць веды і уменні работ-ніка, яго чалавєчьш якасці, творчня і практичныя вьінікі яго дзейнасці .

Складанай праблемай з’яуляецца устанауленне наяунасці і ступені развіцця неабходньк якасцей.

Большасць уласцівасцей указанай састауляїочай не падщаецца непасрэднаму вымярэнню. Між тим неабходна колькасная ацзнка па-трабуємих узроуняу, здольнасцей, ведау, чалавечых дадатных якасцей специялістау для займання той або іншай навуковай пасадн, визначэння узнагародаання.

Ацслка якасці працы мока грунтавацца на принципах прикладної! кваліметрьіі і уяуляюць сабой працздуру колькаснага визначання псобних параі.іетрау якасці праци і прывядзення іх да адєіііага і нтэгральнага паказчнка.

Колысасная ацзнка якасці працы асобных работнікау і калек-тгазо? з улікагл спазшвецкіх вартасцей дазваляе:

- аналізаваць і кантраляваць динаміку паказчикау якасці' і прымаць анератыуння меры па іх паляпиэннга; .

- планаваць і забяспечваць павышэнне узроушо якасці праци;

- - парауноуваць паказчнкі якасці праци асобных работнікау і

калектывау за пэуни перняд;

- зацікауліваць усіх удзельнікау працэсу распрацоукі і вы-рабу у творчай і узгодненай рабоце;

- паляпшаць пачуццё адказнасці распрацоушчынау і витворцау;

• - канкрэтнзаваць иатэрыяльнае і ыаральнае заахвочванне ра-

ботнікау у заленнасці ад якасці іх дзейнасці;

- найбольш эфектыуна выкарыстоуваць сучасння метады аргані-зациі і кіравання працай, а таксама вилічальна-злектронную тзх-ніку для апрацоукі інфармацні аб якасці праци.

Аналіз розных ыетадычных распрацовак асобних арганізацш па ацзнцц працы павукових работнікау паказвае, што сістзмн ацзнкі якасці праци грунтуюцца на падсумаванні паказчикау, якія апісва-юць разнаотапния аспекти функцшшіравання павукових арганізаций. Внкарыстанне такога у якасці метадалагічнай асновы пабудовы сіс-Т0і.ш паказчикау ацзнкі зфектнунасці праци павукових работнікау не адпевядае сучасним тзндзнциям развіцця кіравання, тоіць у сабе магчнмасць аднаулення заганннх спроб дирзктиуна ... зарэгуля-ваць функццяніраванне зканомікі на тим або інтим узроуні, уво-дзячи усё новия і новыя паказчнкі. Ирымяненне адначасова і павы-шаочых і панікаючьгх казфіциентау з'яуляецца не зусім абгрунтава-нш. При такім падиходзе велічиня казфіциента якасці працы мона пависіцца за лік нязначних другарадних паказчикау. Казфіциенти павшэння могуць не толькі перакриць, але і поунасціо нівеліра-ваць казфіциентн зніжзння за сур’езния недахопи у рабоце. Тш самим зніжаецца увесь сэнс ацзнкі якасці праци.

Ацэнка комплекснага паказчыка якасці- працы павукових работнікау у розних арганізациях павінна, натуральна, акиццяуляцца у адпаведнасці і з улікам специфік: ускладаемых на гэтыя арганіза-цні задач.

Таму вирашзнне праблеыы ацзнкі якасці праци павукових работнікау ВНУ иожа адбивацца толькі на аснове сістзмнага падихо-ду, інтзгрцраваняі значэнняу критзрияУ ацзнкі у адзіньї комплексны паказчык. . •

Праблема аптимізациі стымулявання якасці праци павукових работнікау вишзйшай школы павінна бяць ариентавана на дасягнен-не наіібольшага афекту. Адна з яе галоУннх асаблівасцеіі — аб-

грунтаванне матэрияльиага сткмулявання працы патл і я розньмі звен-нямі сукупнага работніка. У гатай сувязі стратогія стимулявання знаходзіцца у цеснш злучанні матэрыяльнага, маральнага стимулу з дасягненнем вышэйшых канчатковых вкнікау у сферы ВДВКР пры ап-тымальннх затратах. Пры гэтым павіннн дзеіінічаць наступння ас-ноуныя танданцні: I „

Стымуляванне павінна раскрывацца як дннаглічни працэс, умовы якога вызначаюода развіццєм грамадскіл вытворчых сіл і грамад-ска-зканамічних адносін. Іншимі словамі, агульная тэарэтычная лінія адпаведнасці стымулявання вызначаецца у галоуным ступенню адпавєднасці закону размеркавання па працы.

Для больш эфектыунай рзалізадні принципу размеркавання па працы у навукова-даследчых падраздзяленнях ВНУ неабходна састау-ляючыя матэрыяльних стымулау звязаць з аб’ектнуннмі фактарамі працоунага укладу.' '

Дутар дысертацщ лічьгць, што стимулюючеє уздзеянне працоунага даходу спецнялістау магло б узмацніцца за лік пераходу да матэрыяльнага узнагародаання, якое складаецца з пастаяннай і пе-раменнай частак заработная платы. Прычым пастаянную і переменную часгкі заработнай плати монна паказаць у виглядзе трох састауля-ючых.

Састауляючая I (мера працы) фарміруецца за кошт асноунага акладу у межах адпаведнай кваліфікациі, зыходзячи з класіфіка-циі працы па складанасці індивідуальна для кожнага специяліста з улікам яго атзстацьіі. Рашаючимі крнтарнямі для гзтага з’яултоцца інднвідуальння прадпаснлкі праци специялістау, іх прафесійни вопит, канкрэтна пастауления працоуння заданні і звязания з їм і іх канчатковня винікі.

Састауляючая 2 (прамежкави винік) складаецца з надбаукі да асноунай заработнай плати, зыходзячи з пастаулених задач, прапа-наванай ілетодикай ацанкі якасці праци павукових работнікау у за-лежнасці ад атрыманага рээультату. Асаблівае значэнне дЛя эфек-тнунасці дадзенай состауляючай мае дыферэнцыяцня надбаукі ' за-лежнасці ад ранейшага працоунага укладу і ад індивідуальних, а таксама калектыуных разультатау. Гата састауляючая у асаблівай меры улічвае прадуїщийнасць праци спецнялістау.

Састауляючая 3 (канчаткови винік) значна ширай, чим раней-гаия форми акладу. Яла таксама уішочае эфектцунасць дасягнутых у

црацэсе узнаулення рэзультатау працы. Эфектыунасць вытворчасц1 I прымяненне нав*зяы дакуль знаходзяць недастатковае адлюстра-ванне у велгчыш працоунага даходу. На нашу думку, састауляю-чая 3 будзе аказваць тстотны уплыу на оукупны матэрыяльны да-ход выканауцау НДР. Дзейснае пршляненне састауляючай 3, звяза-най з дасягнутым агульнш результатам вытворчасцг (аб’яцнання)

I навуковага калектнву, садзейнгчае граыадскаму падзелу працы I павышэнню яе прадукцыйнасц1; узмацняе адказнасць спецыял1стау у сферы навуковых даследаванняу I распрадовак ва ус{м Шавацый-ным прадэсе. '

Лгульны стан навуковай распрацоук1 I праблемы стымулявання, а таксама яго асабл1васЩ у прымяненШ да спецыялгстау вышэйшай школы патрабуе улхчваць:

- Ролю атэстацы1 навукова-педагаггчных работнгкау, якая з’яуляецца асновай падбору, расстаноук{, прасоування I стымулявання якаоцх працы навуковых работнгкау, дзё" закранаецца праб-. лема вырашэння кадравых пытанняу на аснове спалучэння з сгстэ-ыай ыаральнага { матэрыяльнага стымулявання асобных выканауцау ЦЦР, ацэнкай IX творчага укладу.

- Ролю сукупнасц! надбавак да асноунай заработная платы у строгай залежнасцг ад канчатковых выШкау працы спецыял1стау.

- Ролю стимулюючага уздзеяння прэмхравання у залежнасцг ад зфектыунасШ працы навуковых работнгкау.

Паколькх ланяцце яками працы для розных труп супрацоунхкау рознае, паколькх неабходны дыферэнцыраваны падыход да фарыхраван-ня С1Стэмы паказчыкау для розных катэгорый распрацоушчыкау у за-лежнасц! ад {х службовых абавязкау, аутарам ирапаноуваецца выдзе-л1ць тры трупы спецыял1стау з адносна падобнш характерам працы I адносна аднолькавымх крытэрыяШ яе эфектыунасцх. Сярод IX:

I. ЮраунШ падраздзяленняу, навуковыя кхраунш тэыы (этапу), галоуныя навуковыя супрацоунШ, вядучыя навуковыя су-працоунШ.

П. ВыканауцИ асобных тэм, этапау, заданняу:

а) старшыя навуковыя супрацоунШ, навуковыя супрацоу--нШ; - '

• б) вядучыя 1нжынеры, малодшыя навуковыя супрацоунШ (кандидаты навук); в) 1нкынеры I гП катэгорый, хнжынеры, ыалодшыя наву-ковыя супрацоунШ.

Ш. Дапамозкны персанал: ■

а) тзхнікі, лабэрзнты. оыходзячы з аналізу дзеючых сістзн ацзнкі якасці навуковай прэпы, специфіці умоу навукова-даследчыцкай працы у ВНУ, у да-, сертацні сйарі.іуліравана дастаткова аб'ектыуная і даісладная сіс-тэма паказчыкау як якасці работы падраздзяленняу, так і якасці працы асобных работнікау. •

Ацэнка комплекснага паказчыка якасці працы навуковага ра-ботніка йарміруецца з наступних паказчыкау: навуковы рэзультат, камерцыйны рэзультат, вучзбна-педагагічнн рэзультат, ступень са-мастойнасці выканання НДР. Ацэнка якасці працы грунтуецца на .ієрархії паказчыкау. Прынцып пабудовы ієрархії (шматузроуневай сістзі.ш) паказчыкау заключаецца у тым, што комплексны паказчык разбіваецца на больш простыя састауляючыя. Тэты працэс (дэкам-пазіцьга) прадаузхаейца да таго часу, пакуль далейшае дзяленне стане немагчымым, або дасягаецца дастатковы узровень дзталіза-цні.

Комплексны паказчык якасці працы ( Ин.т. ) вызначаецца па формуле I:

К и. т. = ИК'К^ ос ; ос-- Гр , (I)

дзе М(‘ - значэнне паказчыка па дадзенаму крытэршо; -

^ - лікавае выракэнне ваккасці паказчыка па дадзенаму крытэршо; '

Ні - нар.чатыунае значэнне велічнні паказчыкау па дад?е-ных крытэрыях, вызначаецца групай экспертау;

<£- - разлїковая велічьіня паказчыкау па дадзеных крытэ-

рыях;

Т - дасягнутае значэнне паказчыкау па дадзеных крытэ-

рыях;

ґі - колькасць адзінак.

Размер прзміравання спецнялістау і велічьшя надбауй да заработай платы вызначаецца у залезішасці ад велічнні па

формуле 2:

, фп/н/ і

%гКи.Т.'Зі(Н) (2)

ттзо Пф,'(н) - фактнчнн размер выплачанай прзміі (надбаукі) г -му падраздзялешго, руб.;

размер фактычнай зарплаты (надбаукі) У-га падраз-

* дзялення, руб.;

Фгі(н)- прзміяльни фонд (надбавка) падраздзялення, руб.;

Jf - колькасць работыікау у падраздзяленні.

Прапанаваны і рзалізаванн у методыцы новы інтзгральнн кры-тэрый — "Комплексны паказчык якасці працы" — дазваляе, не па-рушаючы ранжыру навуковых работнікау, узмацніць глибіню рэгуля-вання выплат кожнаму работніку прапарцыяиальна іх творчаму укладу, садзейнічае фарміраванню спісу рэзерву на вылучэнне і пад-бор кандидата на вакансію конкурсным спосабам.

Такім чынам, тэарэтычным вывадам даследаванняу з’яуляецца вызначэнне сукупнасці зканамічнш: фактарау і намаганняу, разгля-даемых у дынаьНцы і агляднай перспективе, якія выражаюць рух наперед у арганізацні найбольш поунага пазнання і выкарыстоування зканамічнага закону размеркавання па працы. Метадычныя распрацоу-кі днсертацні характарызуюцца улікам нарастаючай разнастайнасці, складанасці якасці і зфектнунасці працы спеппялістау, яе усебако-вага стымулявання з арыентацыяй на найбольшы результат з пазіциі грамадстза у цэлым. Усё тэта адкривае новыя рэзервы росту твор.-чай Шцыятывы навуковых спецнялістау вышзйшай школы.

Асноуныя палажзнні днсертацні апублікаванн у наступних працах: ,

1. Рубашный B.C. Пути повышения эффективности подготовки

специалистов на естественных факультетах // Связь университетов с производством и проблемы целевой подготовки специалистов: Тез. докл. Всесоюзн. науч.-методич.конф. — Томск, 1987. — С. 79-81 (в соавторстве). •

2. Рубашный B.C. К вопросу оценки научно-технического творчества и стимулирования изобретательства в вузе // Повышение эффективности изобретательской и патентно-лицензионной работы в ву зах: Тез. докл. науч.-техн. конф. — Минск, 1988. — С. 37-39.

3. Рубашный В.С. Опыт работы по совершенствованию организа-

ции планирования и внедрения НИР в Белгосуниверситете им.В .И .Ленина // Информационный листок Белорусского научно-исследовательского института научно-технической информации и технико-экономических исследований. — 1984,— 461-84,— 4 с. (в соавторстве).

4. Рубашный B.C. Изобретение на склад... // Народное хозяйство Белоруссии. — 1987. — JE 5 (в соавторстве).

о., Рубавший В.С. Нормативное регулирование матерна/йнгх я моральных стимулов труда научных работников //Методы государственного регулирования социально-экономических отношений: Тезо докл„ иауЧо-практиЧо конф„ - Шнек» - 0о27.

Падпісана да друку £ - о*, дд . Фармаі 60x84/16. Ум. Друк, арк* І.' Тырак ЇОО’зкз. Заказ ЬЧЧ Надрукавана на ратапрынцв БелдзяржуніверсІ тэта. 2201180, г. Мінск, вул. Бабруйская, 7.